Cenzura pod pozorem walki z przemocą - rezolucja Komitetu ONZ

Adobe Stock

• Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję Trzeciego Komitetu pt. „Zintensyfikowanie wysiłków na rzecz zapobiegania i eliminacji wszelkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt: środowisko cyfrowe”.

• Dokument, mimo wielu pozytywnych aspektów, takich jak wezwanie państw członkowskich do podjęcia wszelkich działań celem eliminacji przemocy wobec kobiet, zawiera kontrowersyjne terminy.

• W rezolucji stwierdzono, że sposób, w jaki wiele platform cyfrowych jest utrzymywanych i zarządzanych, może prowadzić do „dezinformacji” i „mowy nienawiści”.

• Akt wzywa państwa do podejmowania działań mających na celu przeciwdziałanie „mowie nienawiści’, zarówno w Internecie, jak i poza nim i rozważenie przyjęcia przepisów, polityk i praktyk chroniących przed zniesławieniem i „mową nienawiści”.

• W tekście rezolucji mowa też o zapewnieniu pełnego dostępu dla kobiet i dziewcząt do „wysokiej jakości usług zdrowotnych, w tym do świadczeń z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego”.

• Rezolucja została zatwierdzona głosami 170 za, 1 przeciw przy 13 wstrzymujących się.

• Argentyna jako jedyna zagłosowała przeciw, podnosząc, że projekt myli ochronę kobiet z innymi celami i podkreślając obawy dotyczące potencjalnych ograniczeń wolności słowa, które mogłyby wynikać z zbyt szerokiej interpretacji pojęć takich jak „mowa nienawiści” czy „dezinformacja”.

Trzeci Komitet ONZ, zajmujący się sprawami społecznymi, humanitarnymi i kulturalnymi zatwierdził rezolucję pt. „Zintensyfikowanie wysiłków na rzecz zapobiegania i eliminacji wszelkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt: środowisko cyfrowe” (A/C.3/79/L.17/Rev.1), przeciw była tylko Argentyna, 13 państw wstrzymało się od głosu.

Zgromadzenie Ogólne ONZ na podstawie tekstu rezolucji wezwało państwa do podjęcia kompleksowych i uwzględniających różnice płci środków w celu zapobiegania i eliminowania wszelkich form przemocy wobec wszystkich kobiet i dziewcząt oraz do eliminowania czynników ryzyka poprzez zmiany w ustawodawstwie. Zaapelowało również o podjęcie odpowiednich środków w celu zapobiegania wszelkim formom przemocy, zastraszania i ataków na kobiety – w Internecie i za pomocą technologii cyfrowych – poprzez przyjęcie przepisów, które chronią je przed zniesławieniem i mową nienawiści w przestrzeniach internetowych. W rezolucji stwierdzono, że „sposób, w jaki wiele platform cyfrowych jest projektowanych, komercjalizowanych, utrzymywanych i zarządzanych, może prowadzić do dezinformacji i mowy nienawiści”.

Jednocześnie, wezwano państwa do podjęcia kompleksowych, wielosektorowych, skoordynowanych, skutecznych i "reagujących na płeć" środków w celu zapobiegania i eliminowania wszelkich form przemocy wobec wszystkich kobiet i dziewcząt oraz do zajęcia się strukturalnymi i podstawowymi przyczynami i czynnikami ryzyka, w tym poprzez podejmowanie działań mających na celu przeciwdziałanie mowie nienawiści, zarówno w Internecie, jak i poza nim, a także rozważenia przyjęcia przepisów, polityk i praktyk chroniących je przed zniesławieniem i mową nienawiści.

Przedstawiając projekt, delegat Francji podkreślił „znaczenie koncentracji dwuletniej rezolucji na krajobrazie cyfrowym, zauważając, że ponad połowa kobiet w niektórych częściach świata została dotknięta przemocą online i że psychologiczne konsekwencje tej plagi są straszne”. Dokument wzywa zainteresowane strony – w szczególności platformy cyfrowe – do pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności, jednocześnie uznając „przemocową rolę”, jaką może odgrywać technologia.

Przed głosowaniem Komitet odrzucił 10 proponowanych poprawek do projektu. Delegacje proponujące je stwierdziły, że zmiany sprawią, że projekt będzie bardziej tematyczny, usuwając lub zmieniając język niekonsensualny (w tym określenia takie jak „wielorakie i przecinające się formy dyskryminacji”) lub odnoszący się do opieki zdrowotnej związanej z tzw. prawami reprodukcyjnymi i seksualnymi. „Te kontrowersyjne sformułowania i koncepcje, narzucone przez Zachód, są albo niejasne, albo sprzeczne z religijną i kulturową historią niektórych państw” – argumentowali przedstawiciele państw zgłaszających poprawki, wskazując, że wstrzymają się one od głosowania nad projektem jako całością.

Kilka delegacji stwierdziło, że poprawki stanowią „cofnięcie się”, szkodząc istocie rezolucji. Wskazały one, że przemoc wobec kobiet poza środowiskiem cyfrowym jest kontynuacją przemocy online oraz że „73 procent kobiet padło ofiarą przemocy w Internecie, w tym nękania, mizoginistycznej mowy nienawiści (…) i rozpowszechniania danych osobowych bez ich zgody”.

Przedstawicielka Argentyny podkreśliła, że nie może poprzeć projektu, ponieważ jego język myli ochronę kobiet z innymi celami. Szerokie terminy, takie jak „mowa nienawiści” i „dezinformacja”, mogą ograniczać wolność słowa, którą społeczność międzynarodowa powinna popierać – powiedziała.

Rezolucja podkreśla również znaczenie „zapewnienia kobietom i dziewczętom dostępu do wysokiej jakości usług zdrowotnych, w tym do świadczeń z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego”.

Rezolucja wzywa do podjęcia działań mających na celu zapewnienie kobietom równych szans w dostępie do stanowisk przywódczych i decyzyjnych (w tym usuwając bariery polityczne, prawne, kulturowe, społeczne, ekonomiczne, instytucjonalne i religijne, uniemożliwiające kobietom pełny, równy, skuteczny i znaczący udział w przywództwie oraz zajmowanie stanowisk politycznych i innych stanowisk decyzyjnych). Dokument zakłada, że zwiększenie liczby kobiet na stanowiskach kierowniczych może przyczynić się do zmniejszenia poziomu przemocy wobec kobiet i dziewcząt. Ponadto rezolucja wzywa do zapewnienia pełnego i skutecznego udziału kobiet i organizacji kobiecych w procesie tworzenia i wdrażania polityk mających na celu przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet i dziewcząt.

„Państwa będące krytykami projektu zwracają uwagę, że zbyt ogólnikowe sformułowania mogą prowadzić do ograniczenia swobody wypowiedzi. Warto rozważyć wątpliwości delegatki Argentyny, która podniosła, że implementacja rezolucji zawierającej nieostre i szerokie definicje może wiązać się z ryzykiem cenzury. Niektóre kraje mogą wykorzystać regulacje dotyczące ochrony danych osobowych i przeciwdziałania "mowie nienawiści" do ograniczenia wolności słowa i dyskusji publicznej. Ponadto, przy tak ukształtowanym prawie, rozwój technologii sztucznej inteligencji może prowadzić do zwiększenia nadzoru i kontroli nad obywatelami” – zauważyła Julia Książek z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.